19.12.2018
De Schelde is met haar 360 km één van de kleinere Europese rivieren, maar toch heeft ze één van de grootste Europese estuaria. Inderdaad, het getij bepaalt het karakter van de rivier tussen de monding en Gent over een afstand van meer dan 160 km, of een kleine helft van de rivier. Dit estuarium is door de eeuwen heen zeer sterk beïnvloed door de mens. Slikken en schorren werden ingepolderd, eerst voor de winning van landbouwgronden, later voor industriële en havenactiviteiten. Baggerwerken moeten de haven van Antwerpen bereikbaar maken voor de grootste schepen. Hierdoor zijn de morfologie en de hydrodynamiek (waterbeweging) van de rivier sterk gewijzigd. Lange tijd was de Schelde ook een open riool. Doorgedreven waterzuivering en de zelfzuiverende capaciteit van de rivier hebben er de voorbije jaren voor gezorgd dat de waterkwaliteit drastisch verbeterd is en het leven in de rivier is teruggekeerd. Maar daarmee zijn de problemen ver van opgelost! De hoogwaters blijven stijgen, de morfologie blijft veranderen en het voedselweb is nog niet echt hersteld. Daarbovenop komt de klimaatwijziging met veranderingen in debieten, zeespiegelstijging, meer stormen enz. Het is duidelijk dat ingrijpende maatregelen nodig zijn om de vele functies van de rivier te vrijwaren. Die maatregelen stuiten echter soms op maatschappelijk onbegrip en verzet. De discussie over de Hedwigepolder is daar een zeer goed voorbeeld van.
In deze bijdrage gaat de spreker dieper in op de complexe interacties tussen de hydrodynamiek, de morfodynamiek en het ecologisch functioneren van het Schelde-estuarium. Op basis van deze kennis zal hij de verschillende beheersmaatregelen die momenteel genomen worden onder de loep nemen en nagaan wat nodig is om ook in toekomst veilig langs de Schelde te kunnen wonen, werken en ontspannen. Het concept van ecosysteemdiensten zal daarbij in detail toegelicht worden en hij zal ook uitgebreid ingaan op specifieke projecten zoals de Hedwigepolder, de Polders van Kruibeke, haveninfrastructuur en vele andere.
Patrick Meire is gewoon hoogleraar aan de Universiteit van Antwerpen en hoofd van de onderzoeksgroep Ecosysteembeheer. Hij is sinds de jaren tachtig nauw betrokken bij het onderzoek in de Schelde en heeft nauw meegewerkt aan de totstandkoming van het geactualiseerde Sigmaplan en vele andere projecten in en rond de Schelde. Hij is ook auteur van het boek “De Schelde van bron tot monding”.