15.10.2018

ism Studium generale van Universiteit Antwerpen

.Locatie: UAntwerpen – Stadscampus, gebouw R, lokaal R.001 – Rodestraat 14 Antwerpen

.Tijdstip: 19:30 – 21:15 uur

.Korte beschrijving: Experiment rond zwermgedrag – videobijdrage van Jean-Paul Van Bendegem – lezing door Winnie Daamen – debat o.l.v. Paul Wouters en Walter Weyns.

Zwermgedrag is bij sommige diersoorten ingeburgerd. Denk bijvoorbeeld aan de schitterende balletten die spreeuwen opvoeren… zonder choreograaf! Hoe krijgen ze dat voor elkaar? En kunnen wij mensen daar iets mee?

We starten de avond met een experiment, waarbij we met alle deelnemers een zwerm vormen waarmee we een toestand van volmaakt evenwicht nastreven. Filosoof en wiskundige prof. dr. Jean Paul Van Bendegem publiceerde hierover een artikel waarin hij bewees dat het die zwerm niet zal lukken. Hij komt daarover op video aan het woord. Er zijn evenwel zeer goede redenen om het tegendeel te veronderstellen. We gaan het zien!

Na afloop van het experiment begeven we ons naar het auditorium om ervaringen te delen en naar toepassingen te kijken. Eerst komt de videoboodschap van Jean Paul Van Bendegem. Prof. dr. Walter Weyns (socioloog, Universiteit van Antwerpen) en Paul Wouters (filosoof en organisatiekundige, namens Wetenschapscafé Antwerpen) leiden vervolgens het gesprek en kijken naar inspirerende én misleidende verbanden tussen zwermgedrag bij mens en dier.

Tot besluit van het programma presenteert dr. Winnie Daamen (verkeerskundige, Technische Universiteit Delft) in het kort het onderzoek dat daar plaatsvindt naar het (soms fatale) zwermgedrag dat optreedt in mensenmassa’s. Met haar onderzoek naar voetgangersgedrag draagt ze bij tot het veiliger maken van bijvoorbeeld winkelcentra en evenementen.

19.09.2018

Aanvang om 19:30 uur, einde met uitslag voorzien om ca. 22:00 uur

Bij de start van het nieuwe seizoen 2018/2019 van het Wetenschapscafé-Antwerpen organiseren we een spetterende wetenschapskwis!!!

Deze gaat door in Den Hopsack, Grote Pieter Potstraat 24, Antwerpen.

De leiding van de kwis is in handen van Patrick Kielbaey, die als uitvoerder van een wetenschappelijke kwis al meermaals een groot succes heeft geboekt.

Bij deze kwis ligt het hoofdaccent op natuurwetenschappen, maar ook meer algemene wetenschappelijke onderwerpen, zoals sociale wetenschappen en technologie komen aan bod. Maar verwacht geen vragen over sport of tv-programma’s. Je mag dus een volslagen voetbalanalfabeet zijn en je hoeft de rolverdeling in een of andere soap niet te kennen! Maar ook geen bolleboos, geen nerd… een gezonde interesse in al wat met wetenschappen te maken hebben, plus een dosis leergierigheid zijn voldoende! De kwis zal immers ook leerzaam zijn, en vooral: leuk om te doen!

Kom dus jezelf testen, kom je vermaken met wetenschap, kom je opwinden om dat ene naampje dat je net ontsnapt, dat ene antwoord dat op je lippen lag!!!

Inschrijven kan je op je eentje, of voor een team van maximaal 4 personen.

Schrijf tijdig in, want het aantal deelnemers is beperkt! Dit kan via dit formulier.

Supporters en geïnteresseerden zijn ook welkom maar moeten hun mondje dicht houden!

Oproep
In het kader van zijn tienjarig jubileum organiseert het Wetenschapscafé-Antwerpen een columnwedstrijd. Daarbij mag eenieder een column (cursiefje, stukje, opstelletje) insturen, waarin de auteur zijn/haar inspiratie haalt uit wetenschap in het algemeen of meer specifiek resultaten van wetenschappelijk onderzoek of analyses en het gebruik daarvan.

Welke eigenschappen heeft zo’n column?
– Het is een korte tekst;
– gemaakt in een vlotte schrijfstijl;
– met informatieve inhoud;
– die humoristisch mag zijn én uitdagend
– en tot nadenken mag stemmen.

Vereisten
– Mag maximaal 500 woorden bevatten, inclusief passende, korte titel.
– Moet origineel zijn, dus geschreven door de inzender en niet al elders gepubliceerd of gepresenteerd.
– Iedereen mag meedoen.
– Er is slechts één inzending mogelijk per persoon.
– Het onderwerp is vrij, maar moet een raakvlak hebben met wetenschap, wetenschappelijke presentaties of prestaties.
– De gebruikte terminologie moet ook door niet-ingewijden te volgen zijn.
– Cartoons of andere afbeeldingen zijn niet gewenst.
– Inzending moet vóór vrijdag 5 oktober 2018, 24:00 uur naar het mailadres: columnwedstrijd@wetenschapscafe-antwerpen.be . In het mailbericht met als onderwerp de vermelding ‘columnwedstrijd’ wordt de identiteit van de inzender vermeld. De column zelf wordt als bijlage toegevoegd. Op deze bijlage komt geen identificerend kenmerk, zoals naam van de inzender, voor.

Jurering
Eén persoon (geen jurylid) beheert de ingezonden mails en maakt daarvan een bestand met geanonimiseerde columns. De juryleden selecteren, op basis van de boven opgesomde eigenschappen, 3 inzendingen. Uit deze selectie wordt een winnaar gekozen. De opstellers van de genomineerde columns worden uitgenodigd om deze te presenteren op woensdagavond 17 oktober.

Prijs en uitreiking
De presentatie van de uitgekozen columns gebeurt op woensdag 17 oktober in Den Hopsack, Grote Pieter Potstraat 24, Antwerpen en kadert in de viering van het tienjarig functioneren van het Wetenschapscafé-Antwerpen. Op deze avond vindt ook een receptie plaats en een reflectie op het wetenschappelijk experiment dat op maandag 15 oktober onder de bescherming van Studium Generale doorgaat op de Universiteit Antwerpen.

De door de jury aangewezen winnaar krijgt een kunstwerk van de hand van Bob Torfs aangeboden.

De door de jury publicabel geachte columns zullen worden gepubliceerd in het nummer voor het vierde kwartaal van het tijdschrift “Den Hopsack”. De auteurs ontvangen een exemplaar van dit tijdschrift.

We kijken ernaar uit uw bijdragen te mogen ontvangen!

20.06.2018

Waterstof (H2) gaat een steeds belangrijkere plaats innemen bij de energievoorziening. Door met toepassing van op duurzame wijze verkregen elektrische energie water om te zetten in waterstof, wordt een goed op te slaan potentieel aan elektrische energie verkregen. Vervolgens kan de waterstof worden aangewend als brandstof, wat een milieuvriendelijk proces is omdat uit de omzetting zuiver water resulteert.

In zijn voordracht zal Adwin Martens het hebben over de vele toepassingen van waterstof als energiedrager en het lopende onderzoek om de toepassingsmogelijkheden ervan te vergroten.

Adwin Martens is directeur van WaterstofNet, dat ondersteuning biedt bij duurzame projecten waarbij waterstof een rol speelt.

16.05.2018

Is de mens een wolf voor zijn medemens, zoals Thomas Hobbes beweerde? Of had Jean-Jacques Rousseau gelijk toen hij schreef dat de mens van nature hulpvaardig en meelevend is? De eeuwenoude filosofische discussie lijkt beslecht. Niet door de filosofen, maar door neurologen, evolutionair biologen, kinderpsychologen en wiskundigen. Dat betoogt Dirk Van Duppen en hij presenteert met behulp van een audiovisuele presentatie het meest recente bewijsmateriaal. Met Johan Hoebeke is hij co-auteur van ‘De supersamenwerker’. Hun conclusie botst frontaal met de lik-op-stuk-tijdgeest van vandaag: de mens is een geboren samenwerker, intrinsiek solidair, vergevend en behulpzaam. ‘Zonder die neiging tot zorgzaamheid zou de homo sapiens niet eens bestaan.’

Dirk Van Duppen is huisarts, werkzaam voor Geneeskunde voor het Volk. Hij publiceerde verscheidene artikels en schreef, samen met zijn vrouw Dagboek uit Beiroet (EPO, 1986) over zijn werk in Palestijnse vluchtelingenkampen en NGO’s, Missionarissen van de nieuwe kolonisatie? (1994). In 2004 volgde het boek De cholesteroloorlog: Waarom geneesmiddelen zo duur zijn uit, waarin hij de kosten van de farmaceutische industrie aanklaagt en voorstellen rond de invoering van het kiwi-model lanceerde. Dat laatste voorstel werd gretig overgenomen door vele politici. Dirk Van Duppen is tevens gemeenteraadslid voor PVDA+ in Antwerpen.

18.04.2018

Marx’ denken blijft actueel. Dat is misschien verrassend. Geen van zijn voorspellingen zijn uitgekomen en in zijn naam werden miljoenen mensen geknecht. Bovendien is vandaag niet marxisme maar marktisme troef. Toch vinden velen bij Marx een aanzet tot bevrijding in een door rendement en efficiëntie beheerste wereld. In dat opzicht heeft Marx geen spatje aan relevantie ingeboet.

Walter Weyns doceert sociologie en cultuurkritiek aan de Universiteit Antwerpen. Hij beoefent een essayistische vorm van sociologie, schreef een dissertatie over Jürgen Habermas en publiceerde onder meer Klassieke sociologen en hun erfenis, Het geval Canetti, Het tijdperk van de maatschappij, en samen met Stijn Geudens en Anne-Marie Estor de bundel Marktisme.

21.03.2018

Het ontstaan van materie en de stappen en processen die tot aardse leven leidden.

In zijn voordracht gaat Hugo Moors in op het ontstaan van het heelal en de allereerste oersterren. Hoe daarna onze zon en haar planeten hun vorm kregen en hoe op onze aarde zich leven kon ontwikkelen. Dankzij deze evolutie konden zo’n 2 miljoen jaar geleden de eerste mensen ontstaan.

Hugo Moors is wetenschappelijk onderzoeker bij het Belgian Nuclear Research Centre, Mol.

21.02.2018

In 2004 ontdekten twee wetenschappers uit Manchester het dunste materiaal ter wereld: grafeen. Dit uit één laagje koolstofatomen bestaande grafiet vonden ze niet na complexe en dure experimenten, maar eenvoudigweg met behulp van een potlood en plakband. Met grafeen kwam er, na de ontdekking van de fullerenen en de verbijsterende ontwikkelingen in de nanotechnologie die daaruit voortvloeiden, alweer een spectaculaire variëteit van koolstof tot stand. De vondst was zo opzienbarend en belangrijk, dat ze in 2010 de Nobelprijs voor natuurkunde opleverde! Dit materiaal is meer dan 200 keer sterker dan staal, transparant, buigzaam en een uitstekende geleider voor warmte en elektriciteit. Geen wonder dat de wereld van de fysica door deze eigenschappen van het tweedimensionale grafeen gebiologeerd is, mede omdat het fabelachtige mogelijkheden opent op velerlei terrein in onze driedimensionale wereld van alledag. Men is dan ook naarstig op zoek naar toepassingen.

In deze voordracht verklaart Ben Van Duppen, postdoctoraal onderzoeker aan de Universiteit Antwerpen, wat grafeen zo speciaal maakt en wat we er in de toekomst van kunnen verwachten. Ben won in 2017 de Vlaamse PhD Cup, een wedstrijd waarbij jonge onderzoekers hun doctoraatsonderzoek presenteren.

17.01.2018

Meer dan honderdvijftig jaar geleden publiceerde Charles Darwin zijn boek “On the Origin of Species…”,² waarin hij zijn theorie voorstelt dat de verscheidenheid aan levensvormen het resultaat is van evolutie via een combinatie van variatie in erfelijke eigenschappen en natuurlijke selectie. Van in het begin werd deze theorie ruim aanvaard in wetenschappelijke kringen, zeker toen ook de kennis over erfelijkheid toenam. Bij vele mensen echter stoot de evolutietheorie, ook vandaag nog, op weerstand omdat ze in tegenspraak is met sommige religieuze overtuigingen, omdat ze vragen oproept over de zin van ons bestaan, of omdat men meent er rechtvaardigingen in te zien voor immoreel gedrag. Soms gaan er stemmen op om in het onderwijs de biologische evolutie gewoon te beschouwen als één van verschillende gelijkwaardige theorieën, naast bijvoorbeeld het scheppingsverhaal.

In deze voordracht verklaart Herwig Leirs, gewoon hoogleraar binnen de Onderzoeksgroep Evolutionaire Ecologie van het departement Biologie, en voorzitter van de Raad van Bestuur van de UA, hoe de biologische evolutie juist werkt, hoe de weerstand tegen de theorie vaak gebaseerd is op een verkeerde interpretatie ervan en waarom ze als wetenschappelijke theorie geen partij is voor pseudowetenschappelijke ideeën.