Oproep
In het kader van zijn tienjarig jubileum organiseert het Wetenschapscafé-Antwerpen een columnwedstrijd. Daarbij mag eenieder een column (cursiefje, stukje, opstelletje) insturen, waarin de auteur zijn/haar inspiratie haalt uit wetenschap in het algemeen of meer specifiek resultaten van wetenschappelijk onderzoek of analyses en het gebruik daarvan.

Welke eigenschappen heeft zo’n column?
– Het is een korte tekst;
– gemaakt in een vlotte schrijfstijl;
– met informatieve inhoud;
– die humoristisch mag zijn én uitdagend
– en tot nadenken mag stemmen.

Vereisten
– Mag maximaal 500 woorden bevatten, inclusief passende, korte titel.
– Moet origineel zijn, dus geschreven door de inzender en niet al elders gepubliceerd of gepresenteerd.
– Iedereen mag meedoen.
– Er is slechts één inzending mogelijk per persoon.
– Het onderwerp is vrij, maar moet een raakvlak hebben met wetenschap, wetenschappelijke presentaties of prestaties.
– De gebruikte terminologie moet ook door niet-ingewijden te volgen zijn.
– Cartoons of andere afbeeldingen zijn niet gewenst.
– Inzending moet vóór vrijdag 5 oktober 2018, 24:00 uur naar het mailadres: columnwedstrijd@wetenschapscafe-antwerpen.be . In het mailbericht met als onderwerp de vermelding ‘columnwedstrijd’ wordt de identiteit van de inzender vermeld. De column zelf wordt als bijlage toegevoegd. Op deze bijlage komt geen identificerend kenmerk, zoals naam van de inzender, voor.

Jurering
Eén persoon (geen jurylid) beheert de ingezonden mails en maakt daarvan een bestand met geanonimiseerde columns. De juryleden selecteren, op basis van de boven opgesomde eigenschappen, 3 inzendingen. Uit deze selectie wordt een winnaar gekozen. De opstellers van de genomineerde columns worden uitgenodigd om deze te presenteren op woensdagavond 17 oktober.

Prijs en uitreiking
De presentatie van de uitgekozen columns gebeurt op woensdag 17 oktober in Den Hopsack, Grote Pieter Potstraat 24, Antwerpen en kadert in de viering van het tienjarig functioneren van het Wetenschapscafé-Antwerpen. Op deze avond vindt ook een receptie plaats en een reflectie op het wetenschappelijk experiment dat op maandag 15 oktober onder de bescherming van Studium Generale doorgaat op de Universiteit Antwerpen.

De door de jury aangewezen winnaar krijgt een kunstwerk van de hand van Bob Torfs aangeboden.

De door de jury publicabel geachte columns zullen worden gepubliceerd in het nummer voor het vierde kwartaal van het tijdschrift “Den Hopsack”. De auteurs ontvangen een exemplaar van dit tijdschrift.

We kijken ernaar uit uw bijdragen te mogen ontvangen!

20.06.2018

Waterstof (H2) gaat een steeds belangrijkere plaats innemen bij de energievoorziening. Door met toepassing van op duurzame wijze verkregen elektrische energie water om te zetten in waterstof, wordt een goed op te slaan potentieel aan elektrische energie verkregen. Vervolgens kan de waterstof worden aangewend als brandstof, wat een milieuvriendelijk proces is omdat uit de omzetting zuiver water resulteert.

In zijn voordracht zal Adwin Martens het hebben over de vele toepassingen van waterstof als energiedrager en het lopende onderzoek om de toepassingsmogelijkheden ervan te vergroten.

Adwin Martens is directeur van WaterstofNet, dat ondersteuning biedt bij duurzame projecten waarbij waterstof een rol speelt.

16.05.2018

Is de mens een wolf voor zijn medemens, zoals Thomas Hobbes beweerde? Of had Jean-Jacques Rousseau gelijk toen hij schreef dat de mens van nature hulpvaardig en meelevend is? De eeuwenoude filosofische discussie lijkt beslecht. Niet door de filosofen, maar door neurologen, evolutionair biologen, kinderpsychologen en wiskundigen. Dat betoogt Dirk Van Duppen en hij presenteert met behulp van een audiovisuele presentatie het meest recente bewijsmateriaal. Met Johan Hoebeke is hij co-auteur van ‘De supersamenwerker’. Hun conclusie botst frontaal met de lik-op-stuk-tijdgeest van vandaag: de mens is een geboren samenwerker, intrinsiek solidair, vergevend en behulpzaam. ‘Zonder die neiging tot zorgzaamheid zou de homo sapiens niet eens bestaan.’

Dirk Van Duppen is huisarts, werkzaam voor Geneeskunde voor het Volk. Hij publiceerde verscheidene artikels en schreef, samen met zijn vrouw Dagboek uit Beiroet (EPO, 1986) over zijn werk in Palestijnse vluchtelingenkampen en NGO’s, Missionarissen van de nieuwe kolonisatie? (1994). In 2004 volgde het boek De cholesteroloorlog: Waarom geneesmiddelen zo duur zijn uit, waarin hij de kosten van de farmaceutische industrie aanklaagt en voorstellen rond de invoering van het kiwi-model lanceerde. Dat laatste voorstel werd gretig overgenomen door vele politici. Dirk Van Duppen is tevens gemeenteraadslid voor PVDA+ in Antwerpen.

18.04.2018

Marx’ denken blijft actueel. Dat is misschien verrassend. Geen van zijn voorspellingen zijn uitgekomen en in zijn naam werden miljoenen mensen geknecht. Bovendien is vandaag niet marxisme maar marktisme troef. Toch vinden velen bij Marx een aanzet tot bevrijding in een door rendement en efficiëntie beheerste wereld. In dat opzicht heeft Marx geen spatje aan relevantie ingeboet.

Walter Weyns doceert sociologie en cultuurkritiek aan de Universiteit Antwerpen. Hij beoefent een essayistische vorm van sociologie, schreef een dissertatie over Jürgen Habermas en publiceerde onder meer Klassieke sociologen en hun erfenis, Het geval Canetti, Het tijdperk van de maatschappij, en samen met Stijn Geudens en Anne-Marie Estor de bundel Marktisme.

21.03.2018

Het ontstaan van materie en de stappen en processen die tot aardse leven leidden.

In zijn voordracht gaat Hugo Moors in op het ontstaan van het heelal en de allereerste oersterren. Hoe daarna onze zon en haar planeten hun vorm kregen en hoe op onze aarde zich leven kon ontwikkelen. Dankzij deze evolutie konden zo’n 2 miljoen jaar geleden de eerste mensen ontstaan.

Hugo Moors is wetenschappelijk onderzoeker bij het Belgian Nuclear Research Centre, Mol.

21.02.2018

In 2004 ontdekten twee wetenschappers uit Manchester het dunste materiaal ter wereld: grafeen. Dit uit één laagje koolstofatomen bestaande grafiet vonden ze niet na complexe en dure experimenten, maar eenvoudigweg met behulp van een potlood en plakband. Met grafeen kwam er, na de ontdekking van de fullerenen en de verbijsterende ontwikkelingen in de nanotechnologie die daaruit voortvloeiden, alweer een spectaculaire variëteit van koolstof tot stand. De vondst was zo opzienbarend en belangrijk, dat ze in 2010 de Nobelprijs voor natuurkunde opleverde! Dit materiaal is meer dan 200 keer sterker dan staal, transparant, buigzaam en een uitstekende geleider voor warmte en elektriciteit. Geen wonder dat de wereld van de fysica door deze eigenschappen van het tweedimensionale grafeen gebiologeerd is, mede omdat het fabelachtige mogelijkheden opent op velerlei terrein in onze driedimensionale wereld van alledag. Men is dan ook naarstig op zoek naar toepassingen.

In deze voordracht verklaart Ben Van Duppen, postdoctoraal onderzoeker aan de Universiteit Antwerpen, wat grafeen zo speciaal maakt en wat we er in de toekomst van kunnen verwachten. Ben won in 2017 de Vlaamse PhD Cup, een wedstrijd waarbij jonge onderzoekers hun doctoraatsonderzoek presenteren.

17.01.2018

Meer dan honderdvijftig jaar geleden publiceerde Charles Darwin zijn boek “On the Origin of Species…”,² waarin hij zijn theorie voorstelt dat de verscheidenheid aan levensvormen het resultaat is van evolutie via een combinatie van variatie in erfelijke eigenschappen en natuurlijke selectie. Van in het begin werd deze theorie ruim aanvaard in wetenschappelijke kringen, zeker toen ook de kennis over erfelijkheid toenam. Bij vele mensen echter stoot de evolutietheorie, ook vandaag nog, op weerstand omdat ze in tegenspraak is met sommige religieuze overtuigingen, omdat ze vragen oproept over de zin van ons bestaan, of omdat men meent er rechtvaardigingen in te zien voor immoreel gedrag. Soms gaan er stemmen op om in het onderwijs de biologische evolutie gewoon te beschouwen als één van verschillende gelijkwaardige theorieën, naast bijvoorbeeld het scheppingsverhaal.

In deze voordracht verklaart Herwig Leirs, gewoon hoogleraar binnen de Onderzoeksgroep Evolutionaire Ecologie van het departement Biologie, en voorzitter van de Raad van Bestuur van de UA, hoe de biologische evolutie juist werkt, hoe de weerstand tegen de theorie vaak gebaseerd is op een verkeerde interpretatie ervan en waarom ze als wetenschappelijke theorie geen partij is voor pseudowetenschappelijke ideeën.

20.12.2017

Onderzoekers in het domein van de humane genetica hollen van de ene ontdekking naar de andere doorbraak. Een fascinerende en stimulerende situatie, maar wat betekent dit voor onze samenleving? Je kunt geen krant of tijdschrift openslaan of je vindt wel een bericht dat ermee te maken heeft. Genetica is een levensbelangrijk onderwerp voor iedereen, niet alleen voor ingewijden. Wij hebben allemaal genen en chromosomen maar beseffen te weinig wat dat betekent. Wat kan het genoom ons vertellen? Wat vertelt het ons niet? Wat zou iedereen over zijn DNA moeten weten? Wie heeft toegang tot genetische informatie? En hoe zal genetica onze gezondheidszorg bepalen?

Pascal Borry is hoofddocent medische ethiek aan het Departement Maatschappelijke Gezondheidszorg en Eerstelijnszorg van de KU Leuven. Hij is lid van het Raadgevend Comité voor de Bio-ethiek, expert van de Hoge Gezondheidsraad en lid van de ethische commissie van het Wereld Anti-Doping Agentschap. Hij schreef het boek ‘Iedereen GENiaal. Humane genetica in woorden en cartoons’.

15.11.2017

Dat een doorgedreven repressieve aanpak van drugs niet kan leiden tot een structurele ontwrichting van het fenomeen en enkel leidt tot geografische verschuivingen of gedaanteveranderingen, is in de internationale wetenschappelijke wereld een gegeven waarover nog amper discussie bestaat. Op steeds meer plekken in de wereld zijn ook politici steeds meer overtuigd dat ze andere en meer efficiënte ‘tools’ moeten kunnen aanwenden in de strijd tegen drugsgebruik. Het Antwerpse drugsbeleid lijkt een anachronisme: het mag al enig succes boeken op het vlak van lokale overlast, het heeft tegelijkertijd op het vlak van de volksgezondheid en de veiligheid desastreuze gevolgen. Tom Decorte vertelt over de internationale ontwikkelingen op het vlak van drugsbeleid, over de uiteenlopende modellen van regulering en over de werkelijke gevolgen van de Antwerpse ‘war on drugs’.

Spreker Tom Decorte is professor criminologie aan de Universiteit Gent en directeur van het Instituut voor Sociaal Drugsonderzoek (ISD).