Woensdag 20 november 2019

De wetten van de mechanica en de wetmatigheden van de fysiologie zijn volledig van toepassing op sport in het algemeen en de duursporten in het bijzonder. Trainen helpt om de wetmatigheden van de fysiologie te optimaliseren.

De duursporter verbruikt dagelijks een grote hoeveelheid energie. Het is de energie die hij dagelijks opeet en drinkt. De voedingsgewoonten van de duursporter zijn dus van cruciaal belang. Die voedingsgewoonten lagen tot 2017 volledig in conflict met de richtlijnen van de Vlaamse Gemeenschap. Gelukkig zetten de beleidsmakers van het Martelarenplein in Brussel toen de voedingsdriehoek op zijn kop.

Walter van Rensbergen, opgeleid als wiskundige, is emeritus professor aan de VUB, met zijn specialisatie in zware sterren en dubbelsterren als researcher nog steeds werkzaam in de vakgroep astrofysica. Hij beijverde zich door talrijke voordrachten, cursussen en tentoonstellingen een hele carrière lang om amateurs, kinderen en jongeren enthousiast te maken voor sterrenkunde en ruimtevaart alsook de geschiedenis van de wetenschap, en tracht als wetenschapper een steentje bij te dragen tot een tolerante en humanistische maatschappij. Tevens is hij een gedreven sportbeoefenaar, ex-atletiektrainer en een ‘Marathon Man’ met meerdere medailles op zijn naam.   

Woensdag 16 oktober 2019

Begin jaren ’60 stuurde toenmalig president John F. Kennedy Amerika naar de maan. Wat op 21 juli 1969 ook lukte toen de bemanning van Apollo 11 als eersten op het maanoppervlak rondwandelden. Nu is er een andere president, Donald J. Trump, die de Amerikanen opnieuw naar de Maan stuurt. Dat zou al in 2024 moeten gebeuren. Tijdens de voordracht blikken we niet alleen terug op het Apollo-programma waarin de machtige Saturnus V-raket de astronauten naar de maan vuurde. Zes keer werd er geland, de laatste keer in 1972. We maken ook kennis met het nieuwe programma, Artemis, het zusje van Apollo. Er moet nu een nieuwe krachtige raket komen en een nieuwe capsule gebouwd worden en ook de maanlander zal er anders uitzien dan 50 jaar geleden. Immers, deze keer willen we blijven! En nu wil ook Europa meedoen. Er staat nog veel te gebeuren!

Koen Geukens is educatief medewerker van Volkssterrenwacht Urania. Hij werd begin jaren ’70 gebeten door de ruimtevaart- en sterrenkundemicrobe. 10 jaar later stond hij mee aan de wieg van ASH Polaris, een lokale afdeling van de Vereniging Voor Sterrenkunde (VVS), waarvoor hij sindsdien ook ruimtevaartartikels schrijft en als werkgroepleider Ruimtevaart fungeert. Voor zijn werk kreeg hij de Zilveren Galileïprijs. Hij geeft over heel Vlaanderen voordrachten over ruimtevaart en bezocht lanceerbasissen en ruimtevaartcentra over de hele wereld.

Woensdag 18 september 2019

Zoals in de twee voorafgaande jaren organiseert het Wetenschapscafé Antwerpen bij de start van het nieuwe seizoen 2019/2020 een wetenschapskwis.

Bij de kwis gaat het om 120 vragen, waarvan het hoofdaccent ligt op positieve en natuurwetenschappen, maar ook meer algemene wetenschappelijke onderwerpen, zoals humane wetenschappen, technologie, uitvindingen en fauna & flora komen aan bod.

De kwis gaat door in Den Hopsack, Grote Pieter Potstraat 24, Antwerpen, op woensdag 18 september. Aanvang om 19:30 uur, einde met uitslag voorzien om ca. 22 uur.

De voorbereiding en leiding van de kwis zijn, net als in 2017, in handen van Kris Verellen, die al vele kwissen samenstelde, waaronder ook onze wetenschapskwis van 2 jaar geleden.

Verwacht geen vragen over sport of tv-programma’s! Je mag dus een volslagen voetbalanalfabeet zijn en je hoeft de rolverdeling in een of andere soap niet te kennen! Een gezonde interesse in al wat met wetenschappen te maken heeft, plus een dosis leergierigheid, zijn voldoende! De kwis zal immers ook leerzaam zijn, en bovenal: leuk om te doen! Kom dus jezelf testen, kom je vermaken met wetenschap, kom je opwinden om dat ene naampje dat je net ontsnapt, dat ene antwoord dat op je lippen lag, maar ook dat gevonden juiste antwoord!!!

Deelname is gratis. Inschrijven kan je op je eentje of voor een team van maximaal 4 personen. Tijdig inschrijven is gewenst, want het aantal deelnemers is beperkt! Dit kan via het formulier op de website. Inschrijven voor 16 september is aanbevolen.

Woensdag 26 juni 2019

Het Wetenschapscafé Antwerpen heeft al enkele malen een uitstap georganiseerd naar een instantie die uit wetenschappelijk oogpunt interessant is. Nu willen we het recent gerenoveerde Africamuseum in Tervuren met een bezoek vereren. Mocht u aan deze uitstap willen deelnemen dan kunt u zich daarvoor aanmelden (zie hieronder).

Over het museum

Het museum is een kenniscentrum over Afrika in een historische en hedendaagse globale context, met een focus op Midden-Afrika. Het bezit verscheidene unieke collecties. Het museum heeft als opdracht een wereldcentrum te zijn voor onderzoek en voor de verspreiding van kennis inzake het verleden en heden van samenlevingen en natuurlijke milieus in Afrika. Het museum is een plaats waarin een koloniaal verleden wordt belicht en het positioneert zich als een dynamisch platform voor ontmoetingn en dialoog met mensen van verschillende generaties en culturen. Aan het museum zijn ruim 70 wetenschappers verbonden. Het museum is nu weer enkele maanden open na een ingrijpende vijf jaar durende renovatie. Nadere informatie vindt u op www.africamuseum.be.

Aanpak bij de uitstap

Deelnemers kunnen kiezen tussen vervoer op eigen gelegenheid naar het museum in Tervuren of aansluiten bij de groep die bij de heenreis gezamenlijk vertrekt van het Centraal station Antwerpen en daarbij vanuit Bussel met een mooie tramrit door het Zoniënwoud naar Tervuren reist. Het Africamuseum ligt aan de terminus van de tramlijn. Vertrek vanuit Antwerpen Centraal om 12:55 uur en aankomst bij het museum om ca. 14:15 uur, waar de mensen die op eigen gelegenheid naar Tervuren zijn gereisd zich bij de groep kunnen aansluiten. Afspraak aan de ingang van het onthaalpaviljoen van het museum.

Wij zorgen voor gegidste rondleidingen. Deze starten om 14:30 uur en duren 90 minuten. Daarbij is de keuze uit een meer algemene en een rondleiding die meer ingaat op de historische ontwikkelingen in Centraal Afrika. Het museum hanteert een maximum van 15 deelnemers bij de rondleidingen. Dit betekent dat degenen die zich aanmelden nadat het maximum aantal deelnemers is bereikt, wel kunnen deelnemen aan de uitstap, maar helaas niet aan de rondleiding. Na de rondleiding kan een ieder gebruik maken van de gelegenheid om nader kennis te nemen van het overvloedige aanbod van interessant materiaal in het museum. Wij spreken wel een plaats en tijd af waarop degenen die dat wensen de andere deelnemers kunnen treffen om informatie en indrukken uit te wisselen.

Kosten

Wij betalen vooraf de kosten van de rondleiding, inclusief de toegang tot het museum. Dat kost ons € 14 per persoon. Wij zorgen daarnaast voor de benodigde tickets voor de Brusselse metro en de tramrit naar Tervuren. De prijs die u voor deelname aan de rondleiding en de metro en tram betaalt is € 10. Dit kunt u op de dag zelf betalen. Omdat de prijs voor de treinreis afhankelijk is van de persoonlijke situatie, is het het meest praktisch als ieder voor zich voor de aankoop hiervan instaat. Personen die wel aan de uitstap deelnemen, maar niet aan de rondleiding kunnen deelnemen wegens volzet, kunnen, al of niet via internet tickets voor de toegang kopen voor € 12. Er zijn verlaagde ticketprijzen voor 65+ (€ 8) en leraren (€ 4).

Inschrijving

Om aan de gegidste rondleidingen deel te kunnen nemen, is het van belang om zich zo snel mogelijk aan te melden en daarbij te vermelden aan welke rondleiding men wenst deel te nemen en op welke wijze men verwacht naar Tervuren te reizen. Aanmelden kan door middel van het formulier dat u bereikt door te klikken op deze link. Wij hanteren een uiterlijke inschrijvingsdatum van 21 juni, maar voor deelname aan de rondleidingen is eerdere aanmelding aangewezen om te voorkomen dat er geen plaats meer is.

15.05.2019

Er zijn heel veel sterren in het heelal. Vandaag hebben we ook sterke aanwijzingen, zowel theoretisch als door waarnemingen, dat vele van die sterren planetenstelsels hebben, en dat planeten vergelijkbaar met de aarde niet zeldzaam hoeven te zijn. Maar daaruit besluiten dat het heelal krioelt met (ontwikkeld) leven, is vooralsnog kort door de bocht. Want daarvoor hebben we nog geen aanwijzingen en begrijpen we nog te weinig over hoe ‘normaal’ de ontwikkeling van onze eigen biosfeer is geweest. Zoals in vele wetenschappelijke kwesties, is het zoeken naar de juiste vragen belangrijker dan te denken dat men het antwoord weet…
Na de voordracht van Roger Vanderlinden in maart presenteren we in het Wetenschapcafé opnieuw het onderwerp van buitenaards leven, vanuit een andere, maar even interessante invalshoek.

Christoffel Waelkens is hoogleraar Sterrenkunde aan de KU Leuven. Zijn onderzoek betreft de sterren en hun omgevingen, waarbij hij gebruik maakt van moderne waarnemingsfaciliteiten op het aardoppervlak en in de ruimte.

17.04.2019

Wanneer we naar een kunstwerk kijken, zien we kleuren, vormen, figuren, maar soms ook littekens, knobbeltjes, tekens van reuma, accuraat weergegeven door de kunstenaar. Sommige afwijkingen werden zelfs correct geschilderd honderden jaren voor de medische diagnose werd gesteld.

De kunstwerken kunnen abstract of figuratief zijn, met scherpe of wazige lijnen, met heldere of donkere kleuren en soms kunnen we ons afvragen hoe goed de schilder in de loop van zijn carrière zijn lijnen en kleuren zelf nog zag.

“Was het model ziek of de kunstenaar?” zal een aantal van die vragen beantwoorden en misschien kijkt u vanaf nu met een andere blik naar kunst! Alleszins zullen Jan Van Eyck, Monet, Degas, Van Gogh, Da Vinci, Vélazquez e.a. de revue passeren …

Dr. Inga Vanhandenhove studeerde eerst wiskunde, daarna geneeskunde aan de VUB. Zij werd specialiste heelkunde en is sindsdien actief als vasculair chirurg in Antwerpen.

20.03.2019

Het begrip “post-truth” rolt vandaag over vele tongen. Populistische politici verkopen manifeste leugens, traditionele experts en wetenschappers worden steeds meer gewantrouwd en burgers worden overspoeld met “fake news” en complottheorieën. Het lijkt wel alsof het geloof in “waarheid” is voorbijgestreefd. Is deze ondergraving van het geloof in waarheid begonnen met Donald Trump, of met de opkomst van rechts populisme? Niet echt! In sommige academische kringen is “waarheid” al veel langer een verdacht woord. De stroming genaamd ‘postmodernisme’ pleegt al decennia intellectueel
vandalisme op begrippen als “waarheid”, “rationaliteit” en “werkelijkheid”. Het credo van de postmodernisten? Feiten bestaan niet, enkel interpretaties… Waarheid is relatief, louter een kwestie van hegemonische machtsstructuren en sociale constructies. Het zou al te eenvoudig zijn om het postmodernisme rechtstreeks verantwoordelijk te stellen voor de verkiezing van Trump, maar er is wel een indirecte link. Postmodernisme heeft vele intellectuelen ontwapend tegen een leugenaar als Trump. Als je leugens wil ontmaskeren, moet je eerst in waarheid geloven. Als je complottheorieën aan de kaak wil stellen, moet je geloven dat er een objectieve werkelijkheid bestaat. Als objectiviteit echter een illusie is en ‘waarheid’ louter een kwestie van machtspelletjes, waarom kunnen complotdenkers, klimaatontkenners, pseudowetenschappers en populistische politici dan niet hun eigen “waarheid” opeisen? Het is tijd om het puin van het postmodernisme op te ruimen en het geloof in waarheid, objectiviteit en werkelijkheid terug in ere te herstellen!

Maarten Boudry (°1984) is wetenschapsfilosoof en auteur van Illusies voor gevorderden. Of waarom waarheid altijd beter is (2015). Zijn nieuwe boek Waarom de wereld niet naar de knoppen gaat, een pleidooi tegen doemdenken en pessimisme, verschijnt in het voorjaar van 2019. Eerder publiceerde hij samen met Johan Braeckman De ongelovige Thomas heeft een punt (2011). In 2011 verdedigde hij zijn doctoraat Here Be Dragons. Exploring the Hinterland of Science over pseudowetenschap en randwetenschap. In 2018 verscheen ook een academische bundel getiteld Science Unlimited? On the challenges of scientism, die hij samenstelde met de filosoof en bioloog Massimo Pigliucci, na hun eerdere succesvolle bundel Philosophy of Pseudoscience (2013). Hij schrijft regelmatig voor De Morgen, NRC, De Standaard, Volkskrant, Knack, Trouw…

20.02.2019

Het wordt met de dag duidelijker, door de ontdekking van steeds meer exoplaneten, dat er massaal veel werelden in het heelal moeten zijn, gelijksoortig aan de onze. Uiteraard wordt de vraag “Is er nog ergens anders leven in ons universum?” dan ook opnieuw zeer actueel. Tijd dus om eens alle aspecten, verbonden met deze vraag, op een rijtje te zetten. Interessant ook om na te gaan wat bekende filosofen en wetenschappers hierover te vertellen hadden!

Roger Van der Linden is doctor in de wetenschappen, al 25 jaar gepassioneerd stadsgids in Antwerpen en sedert 15 jaar ook internationale gids op cultuurreizen naar vele bestemmingen. Tevens werkt hij in het Rubenianum, het studiecentrum voor de Vlaamse kunst van de 16de en 17de eeuw, en als amateur-sterrenkundige op Volkssterrenwacht Urania.

16.01.2019

Dit is geen voordracht over het thema pro of contra Poetin. Ik probeer gewoon hem te begrijpen. Om dat te doen spreek ik natuurlijk over zijn opvoeding en jeugd, over zijn studie rechten en zijn loopbaan bij de KGB. Uiteraard gaan we dan over naar zijn politieke carrière: zijn overwinningen en nederlagen. Maar belangrijker nog is wat hem bezielt: zijn ideologie en wat hij uiteindelijk wil bereiken.

Em.prof.dr. Yvan Vanden Berghe studeerde en promoveerde te Gent. Aanvankelijk specialist van de 18^de eeuw, legde hij zich toe op de geschiedenis van de Koude Oorlog. Hij schreef 5 boeken over dit onderwerp, waarvan “De Koude  Oorlog. Een nieuwe geschiedenis” (ACCO) de laatste is. Deze boeken werden in meerdere talen vertaald, waaronder ook het Russisch. Hij doceerde o.a. aan de Universiteit Hasselt en vooral aan de Universiteit Antwerpen waar hij de afstudeerrichting “Internationale Politiek en Diplomatie” oprichtte. Daarnaast schrijft hij romans. Zijn laatste boek “Onder Geleerden” (Uitgeverij Polemos) is voorwaar een satire op de academische wereld en wordt daarom door de media volkomen genegeerd.