18/11/2015
19 jaar na Dolly, het gekloonde schaap, en 18 jaar na de ontwikkeling van de eerste embryonale stamcel, is de aandacht voor het stamcelonderzoek in de media en bij het grote publiek wat geluwd. De euforie alsook de controverses die ontstonden na deze twee fenomenale biomedische verwezenlijkingen zijn nog maar zelden het onderwerp van voorpagina nieuws. Dat betekent echter niet dat de onderzoekers hebben stilgezeten!
Wel integendeel, en er is heel wat gebeurd op het onderzoeksvlak, waarmee de indertijd gewekte verwachtingen wellicht kunnen worden gerealiseerd. Zo is de ontdekking van iPS-cellen, humane embryonale stamcellen zonder dat er wordt gekloond, een mijlpaal geweest. Deze “iPS-cellen” worden gemaakt door in om het even welke menselijke weefselcel een beperkt aantal genen te introduceren, die de genetische code typisch voor de voor haar specifieke functie aangepaste cel, bv. een hersen- of hartcel, ongedaan maakt en de genetische code van embryonale stamcellen terug activeert. Simpel gezegd: De cel vergeet haar specialisatie en kan als het ware een nieuwe functie aannemen. Daarmee lijkt het herstellen van organen door regeneratie oftewel het teruggroeien van organen mogelijk te worden. Deze methode komt tegemoet aan een aantal bij het klonen gestelde ethische bezwaren vanwege de noodzaak om daarbij een humaan restembryo te gebruiken. Met de komst van iPS-cel technologie is dit niet meer nodig en ligt de weg open naar farmaceutische toepassing in de vorm van een op de specifieke persoon toegespitst medicijn. De mythe van de door Zeus gestrafte Prometheus, wiens lever aangroeide als reactie op het uitpikken van een stukje daarvan door een adelaar, zal in de toekomst werkelijkheid worden voor bloedstamcellen, insuline-producerende cellen, hartspiercellen enz.
Catherine Verfaillie, professor stamcelbiologie en embryologie aan de KUL, is bij stamcelonderzoek een pionier met internationale faam. Zij en haar team zetten hun zoektocht onverdroten voort! Zij informeert ons over de essentie van het stamcelonderzoek en brengt ons op de hoogte van de huidige stand van zaken.