20.03.2019
Het begrip “post-truth” rolt vandaag over vele tongen. Populistische politici verkopen manifeste leugens, traditionele experts en wetenschappers worden steeds meer gewantrouwd en burgers worden overspoeld met “fake news” en complottheorieën. Het lijkt wel alsof het geloof in “waarheid” is voorbijgestreefd. Is deze ondergraving van het geloof in waarheid begonnen met Donald Trump, of met de opkomst van rechts populisme? Niet echt! In sommige academische kringen is “waarheid” al veel langer een verdacht woord. De stroming genaamd ‘postmodernisme’ pleegt al decennia intellectueel
vandalisme op begrippen als “waarheid”, “rationaliteit” en “werkelijkheid”. Het credo van de postmodernisten? Feiten bestaan niet, enkel interpretaties… Waarheid is relatief, louter een kwestie van hegemonische machtsstructuren en sociale constructies. Het zou al te eenvoudig zijn om het postmodernisme rechtstreeks verantwoordelijk te stellen voor de verkiezing van Trump, maar er is wel een indirecte link. Postmodernisme heeft vele intellectuelen ontwapend tegen een leugenaar als Trump. Als je leugens wil ontmaskeren, moet je eerst in waarheid geloven. Als je complottheorieën aan de kaak wil stellen, moet je geloven dat er een objectieve werkelijkheid bestaat. Als objectiviteit echter een illusie is en ‘waarheid’ louter een kwestie van machtspelletjes, waarom kunnen complotdenkers, klimaatontkenners, pseudowetenschappers en populistische politici dan niet hun eigen “waarheid” opeisen? Het is tijd om het puin van het postmodernisme op te ruimen en het geloof in waarheid, objectiviteit en werkelijkheid terug in ere te herstellen!
Maarten Boudry (°1984) is wetenschapsfilosoof en auteur van Illusies voor gevorderden. Of waarom waarheid altijd beter is (2015). Zijn nieuwe boek Waarom de wereld niet naar de knoppen gaat, een pleidooi tegen doemdenken en pessimisme, verschijnt in het voorjaar van 2019. Eerder publiceerde hij samen met Johan Braeckman De ongelovige Thomas heeft een punt (2011). In 2011 verdedigde hij zijn doctoraat Here Be Dragons. Exploring the Hinterland of Science over pseudowetenschap en randwetenschap. In 2018 verscheen ook een academische bundel getiteld Science Unlimited? On the challenges of scientism, die hij samenstelde met de filosoof en bioloog Massimo Pigliucci, na hun eerdere succesvolle bundel Philosophy of Pseudoscience (2013). Hij schrijft regelmatig voor De Morgen, NRC, De Standaard, Volkskrant, Knack, Trouw…