20/04/2011
Iedereen gebruikt wel eens omschrijvingen over de indruk die een bepaalde stof geeft op onze zintuigen; maar hoe helder zijn die? Bij dit wetenschapscafé worden zulke in de scheikunde gebruikte omschrijvingen uitgediept en aan de hand van voorbeelden verduidelijkt.
Zo kon de mens al snel proeven dat sommige voedingsstoffen zuur smaken. Als iemand je vraagt naar de definitie van een zuur, kan je niets beters zeggen dan dat het “zuur smaakt”, ofschoon je vele zuren liefst niet gaat proeven …
Maar wat is dan een base? De producten die basisch reageren laten zich moeilijker definiëren. De naam “base” alleen al is niet erg duidelijk. De meeste mensen denken bij het tegengestelde van “zuur” niet meteen aan “basisch”, eerder aan “zoet”!
Toch werd ammoniak, een van de best bekende basische producten, al door priesters van het oude Egypte aan het gelovige volk als een godengeschenk aangeboden. Alchemisten, op zoek naar de Steen der Wijzen, vonden het “Aqua regia” uit om goud op te lossen, maar hebben dit liefst nooit geproefd; misschien wisten ze niet eens dat dit “koningswater” een “sterk zuur” is.
Toen Karl Scheele in 1771 het element zuurstof toevoegde aan de toen bestaande elementen, waarbij lucht, aarde, water en vuur zeker geen elementen zijn, zaten de wetenschappers er eens te meer een beetje naast wanneer ze vertelden dat zuurstof nodig was om een product zuur te maken… Antoine Lavoisier bracht ook geen algemeen aanvaarde definitie , al is hij de “vader van de chemie”. Svante Arrhenius, Johannes Brønsted, Gilbert Lewis, Søren Sørensen en nog vele anderen zoals James Butler en Allen Bard brachten orde in de zeker voor buitenstaanders wanordelijk overkomende nomenclatuur. De daarbij voorgestelde bepalingen hebben echter alle hun beperkingen. Omdat ze elkaar aanvullen, moeten de verschillende visies naast elkaar worden gehanteerd.
Zelfs bij dit Wetenschapscafé in “Den Hopsack” zal het hele geheim niet ontrafeld kunnen worden, maar wie aandachtig luistert zal zonder moeite wijzer worden!
Walter Mertens. Karel de Grote-Hogeschool, dept. lW&T